Nafaka Nedir? Nasıl Alınır? Şartları Nelerdir?

Nafaka Nedir ?

Nafaka, boşanma davası sürerken ya da boşanma davasının sona ermesinden sonra maddi olarak zorluğa düşecek olan kişiye veya ortak çocuklara bağlanan ve her ay ödenmesi gereken para olarak ifade edilebilir. Her nafaka türü için farklı şartlar gerekir. Bu şartların yerine getirildiğinde ancak nafaka alınabilir.

Hukukumuzda nafaka türleri şunlardır

1. Tedbir nafakası
2. İştirak nafakası
3. Yoksulluk ve yardım nafakası

1. İştirak Nafakası

İştirak nafakası nedir?

İştirak nafakası, velayeti kendisine verilmeyen eş tarafından ödenmek üzere, ergin olmayan çocuk lehine herhangi bir talep olmaksızın da hakim tarafından hükmedilebilen nafaka türüdür. Bu nafaka türünde eşlerin kusur durumunun hiçbir önemi yoktur. Bu nafaka türündeki amaç; ergin olmayan çocuğun yetiştirilmesi, sağlık, barınma, eğitim vs. giderlerine velayet kendisine verilmeyen eşin mali gücü oranında katılmasını sağlamaktır.

İştirak nafakasının süresi ne kadardır?

İştirak nafakası kural olarak çocuğun 18 yaşını doldurması, evlenmesi ya da mahkeme kararı ile ergin kılınması ya da vefatı ile son bulur. Ancak çocuk ergin olmasına rağmen eğitim hayatına devam ediyorsa, eğitim hayatı sonuna kadar iştirak nafakası ödenmeye devam edilir.

İştirak nafakası miktarının bir sınırı var mıdır?

İştirak nafakasının belirlenmesinde matematiksel bir hesaplama bulunmamaktadır.

İştirak nafakasını takdir eden hakim nelere dikkat eder?

Hakim, nafaka miktarını hesaplarken çocuğun yaşı, eğitim durumu, günün ekonomik koşullarını, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını dikkate alarak çocuğun ihtiyacı oranında bir nafaka miktarı belirler.

İştirak nafakası hangi durumlarda kaldırılabilir?

İştirak nafakası kural olarak çocuğun 18 yaşını doldurması, evlenmesi ya da Türk Medeni Kanunu’un 12. Maddesi’ne göre mahkeme kararı ile ergin kılınması sureti ile son bulur. Ancak çocuk ergin olmasına rağmen eğitim hayatına devam ediyorsa eğitim hayatı sonuna kadar iştirak nafakası ödenmeye devam edilir. Boşanma sonrasında iştirak nafakası borçlusunun ekonomik durumunda önemli bir değişiklik olması halinde iştirak nafakasının azaltılması talep edilebilirse de işsiz kalması halinde bile nafakanın tamamen kaldırılması mümkün olmayacak, kişinin yeni iş bulma konusundaki çabası hakim tarafından değerlendirilecektir.

2. Yoksulluk Nafakası

Yoksulluk nafakası nedir?

Yoksulluk nafakası, eşlerle ilgili boşanmanın mali sonuçlarından bir tanesidir. Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek tarafa boşanma sebeplerinde ağır kusurlu olmamak üzere geçimi için diğer eş tarafından mali gücü oranında nafaka verilmesine hükmedilebilir. Yoksulluk nafakası mevcut düzenlemeye göre süresiz olarak verilmektedir.

Yoksulluk nafakası hangi durumlarda kaldırılabilir?

Yoksulluk nafakası; nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi ve taraflardan birinin ölümü durumunda kendiliğinden; yoksulluğun ortadan kalkması, nafaka alacaklısının evlenme olmadan fiilen evliymiş gibi başka birisi ile birlikte yaşama ve haysiyetsiz hayat sürme durumunda ise mahkeme kararı ile kaldırılabilir.

Yoksulluk nafakası miktarının bir sınırı var mıdır?

Türk Medeni Kanunu’nda yoksulluk kavramı tanımlanmamıştır. Yoksulluk nafakasının matematiksel bir hesabı da bulunmamaktadır. Bu nedenle yoksulluk nafakasının hangi kıstaslar dikkate alınarak belirleneceğine dair detaylar Yargıtay kararları ile belirlenmektedir.

Yoksulluk nafakasını takdir ederken hakim nelere dikkat eder?

Yargıtay’ın yerleşmiş içtihatlarında yeme, giyinme, barınma, sağlık, ulaşım, kültür, eğitim gibi bireyin maddi varlığını geliştirmek için zorunlu ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak düzeyde geliri olmayanların yoksul olarak kabul edilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

3. Tedbir Nafakası

Tedbir nafakası nedir?

Türk Medeni Kanunu’nda ayrıca tedbir nafakası şeklinde düzenlenmiş bir nafaka türü bulunmamaktadır. Tedbir nafakası, yargılama esnasında ortaya çıkan ve hukuk uygulayıcıları tarafından kullanılan ve istikrar kazanan bir terim olarak hukuk literatüründe yer almaktadır.

Türk Medeni Kanunu’nun 169. Maddesi’nde yer alan boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır hükmü gereğince tedbir nafakasına hükmedilebilir.

Yine Türk Medeni Kanunu’nun 197. Maddesi’nde düzenlenen eşlerden birinin ortak hayat sebebiyle kişiliği, ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru ciddi biçimde tehlikeye düşmesi nedeniyle ayrı yaşayabilir. Böyle bir ayrılık hali mevcut ise de hakim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır. Dolayısıyla bu madde kapsamında da tedbir nafakasına hükmedilebilir.

Ayrıca Türk Medeni Kanunu’nun 196. Maddesi uyarınca da açılmış bir boşanma davası olmaksızın ve tarafların birlikte yaşamalarına rağmen tedbir nafakasına hükmedilebilir.

Tedbir nafakasının süresi ne kadardır?

Boşanma davası devam ederken verilen tedbir nafakası genel olarak boşanma davası sonuçlanıncaya kadar devam eder ve boşanma davası sonunda iştirak ya da yoksulluk nafakası olarak devam edip etmeyeceğine karar verilir. Boşanma davası dışındaki diğer hallerde verilen tedbir nafakası kararları da tamamen hakimin takdir ve yetkisi dahilinde olup, miktar ve süresini hakim kendiliğinden belirlediği gibi kaldırılmasına da hakim tarafından karar verilebilir.

Kimler Nafaka Alabilir?

Türk Medeni Kanunu’nun 175. Maddesine göre “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.” Nafaka sadece kadınlara değil ekonomik gücü daha düşük olan erkeklere de bağlanabilir. Uygulamada genellikle nafaka alan tarafın kadın olmasının nedeni toplumsal cinsiyet eşitsizliğinde aranmalıdır. Kadınların erkeklerle eşit eğitim ve istihdam olanaklarına ve eşit maaşa erişiminin olmaması onları ekonomik olarak dezavantajlı kılar. Bu sebeple nafaka hakkından genellikle kadınlar yararlanmaktadır.

Boşanma sürecinde ve boşanma davası sonrası nafakayı alabilecek olan kişiler;

• Düşük gelire sahip ya da geliri olmayan kişiler
• İşsiz kişiler
• Ev hanımları
• Asgari ücretle çalışan eşler
• Geçici işlerde çalışan düzenli bir işi ve geliri olmayan eşler yoksulluk nafakası alabilirler.

Kimler Nafaka Alamaz ?

Boşanma sonrası yoksulluk nafakası alamayacak olan kişiler;

• Resmi olarak evli olmasa da fiili olarak başkası ile evli gibi yaşayan kişiler
• Belirli bir gelire sahip, boşanma sonrası yoksulluk çekmeyecek kişiler
• Maaşı, aylık geliri, dul aylığı, emekli maaşı,yaşlılık maaşı gibi düzenli gelire sahip kişiler
• Yeterli miktarda sosyal yardım alan, kira geliri olan, yurt dışından gelire sahip, işsizlik maaşı olan kişiler
• Mesleği olan, mesleğini icra eden ve buna bağlı olarak belirli bir kazanca sahip kişiler
• Memur olan eşler
• Bankada belirli bir miktarda parası olan, faiz gelirine sahip eşler
• Mesleğe sahip ya da belirli bir yeteneğe sahip fakat bunu isteyerek kullanmaktan imtina eden kişiler
• Kumar bağımlısı eşler
• Eşi ile aynı gelire sahip eş
• Eşi yoksul olan eş boşanma sonrası yoksulluk nafakası alamaz.

Nafaka Süresiz Midir?

Hayır, değildir. Kadının iş bulması, yoksulluk durumunun ortadan kalkması ya da yeniden evlenmesi ile nafaka kaldırılabilir. Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde nafaka miktarının artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.

Nafaka Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Yeni düzenleme ile nafaka hesaplamasında dikkat edilecek olan 5 kriter var. Bu hususlar aşağıdaki gibidir;

• Evli kalınan süre
• Kusurlu olan taraf ve kusur oranı
• Çocuk olup olmaması
• Kadının yaşı
• Gelir durumu gibi hususlar dikkate alınacak ve bir hesaplama yapılacaktır.

Tabi en önemli kıstas da kusur durumu. Açılan davada mahkeme nafaka ödeme süresi belirlerken, kusurlu olan eşin kusur durumunun yüzde 50′ den fazla olması durumunda nafaka verilmemesi yönünde bir karar da verebilecek.

Şu an için mahkemelerin verdiği kararlarda hakimlerin taktirleri önem kazanmaktadır. Sosyo-ekonomik durum ise en önemli kriterlerdendir. Çalışılan iş ve pozisyon, yaşam tarzı gibi durumlar hakim tarafından yapılacak olan inceleme sonrası nafaka tutarının belirlenmesinde önemli rol oynayacaktır. Tabi boşanma türüne göre de nafaka miktarı değişiyor. Şayet taraflar ANLAŞMALI olarak boşandıysa, tutarları da kendileri belirleyebilir. Ancak ÇEKİŞMELİ boşanmalarda durum daha farklıdır. Bu yolla yapılacak olan boşanmalarda nafaka miktarları mahkemeye bakan hakim tarafından belirlenecektir.

Çekişmeli ya da anlaşmalı boşanmalardan hangisi yapılırsa yapılsın, maddi durumun değişmesi ve nafaka alan tarafın yaşam standartlarının yükselmesi durumunda nafakanın kaldırılmasına, azaltmasına karar verilebilir. Ayrıca nafaka alan şahıs tutarı az bulursa nafakanın artırılması davası açabilmektedir. Nafaka artış oranları Üretici Fiyat Endeksi dikkate alınarak belirlenmektedir. Anlaşma yolu ile yapılan boşanma işlemlerinde yapılacak olan protokol, çekişmeli boşanmalarda ise verilecek olan dava dilekçesinde nafaka tutarlarının yine üretici fiyat endeksi oranında artırılması talep edilebilmektedir.

Sürekli olarak para değer kaybetmektedir. Yapılan zamlar neticesinde bir önceki yıla göre paranın satın alma gücünde azalma meydana gelmektedir. Bu konu ile ilgili veriler Türkiye İstatistik Kurumu tarafından her yıl açıklanmaktadır. Bu veriler neticesinde nafaka tutarlarına karar verilmekte ve daha sonra artırıma gidilebilmektedir.

Tabi hesaplama yapılırken iki tarafın da durumu göz önünde bulundurulmalıdır. Nafaka tutarı alan kişinin ihtiyaçlarını karşılayabilecek düzeyde olmalı ve veren tarafın da gelir durumuna uygun olmalıdır. Herhangi bir olumsuz değişiklik olmaması halinde Üretici Fiyat Endeksi dikkate alınarak nafaka tutarları yükseltilebilir. Ayrıca hesaplanan tutarın enflasyon oranlarından düşük olması halinde dava açılarak bu oranın yükseltilmesi istenebilir. Ağustos ayında açıklanan 12 aylık ÜFE oranı yüzde 18,75′ ti. Yani nafakalar yıl sonuna kadar bu oranlarda artırılabilir. Kira miktarları da bu orana göre belirlenmektedir.

Nafaka için belirlenen tek bir tutar yoktur. Boşanma türüne göre, anlaşılan meblağa göre ya da nafaka ödeyecek olan şahsın mali durumuna göre nafaka tutarları değişiklik arz edecektir. İnternet üzerinde çeşitli online nafaka hesaplama programları bulunmaktadır. Bu programlar nafaka, faizi, vekalet ücreti, tahsil harcı vb. bilgileri girmeniz durumunda sizlere otomatik olarak nafaka borcu hesaplaması yapma imkanı sunmaktadır. Ancak nihai karar hakimin takdirine bağlıdır.

Nafakayı Artırmak İçin Ne Yapmalıyım?

Boşanma davalarında nafakaya ilişkin olarak verilen kararların kesin hüküm niteliği yoktur. Yani bu durum şu anlama gelir. Değişen hayat koşullarına bağlı olarak nafakada artırım ya da indirim yapılabilir.Hayat standartlarında yaşanabilecek değişikliğe göre bireyler nafaka yükseltme davası açabilirler. Örneğin çocuk için alınan nafaka, çocuğun okula başlaması ile artırılabilir. Çocuğun masraflarının artması, çocuk için alınan nafakanın da artırılmasına sebep olacak nafakayı arttırma davası gerekçelerinden birisidir. Ya da yıllar içerisinde enflasyona bağlı olarak kira giderleri ve diğer giderlerin artması durumunda, hakimin hükmettiği nafakanın miktarı enflasyona yenik düşebilir. Bu durumda da nafaka artırma davası açılarak bu mağduriyet giderilebilir.

Ayrıca nafaka artırımı davası açarak bireyler hakimden nafakanın her yıl enflasyona dayalı şekilde artırılmasını talep edebilirler. Bu durumda hakim nafakanın tefe tüfe artış oranlarına bağlı kalarak nafakanın her yıl arttırılması gerektiğine hükmeder.

Nafaka İptali İçin Ne Yapmalıyım ?

Nafakanın kaldırtılması da mümkün olabilen bir durumdur. Nafakanın alacaklısının, nafakayı alabilmek için gerekli şartları yerine getirmediği tespit edilirse, nafakanın borçlusu nafaka iptal davası açabilir. Örneğin, nafaka ödenen eski eşin belirli bir gelire sahip olması, yeni bir işe girmesi, başkası ile evli gibi yaşaması… gibi durumlarda nafaka iptal davası açılabilir.

Birikmiş Nafakanın Tahsili

Geçmişe dönük ödenmeyen nafakanın tahsili, nafaka borçlusundan icra yolu ile tahsil edilebilir. Nafaka borçlusunun nafakayı düzenli ödenememesinden ya da hiç ödememesinden kaynaklanan geçmişe dönük birikmiş nafakalar nafakanın türüne göre ilamlı ya da ilamsız icra takibi yapılması ile tahsil edilebilir

Nafaka Ödenmezse Cezası Nedir ?

Nafaka borçlusu, her ay düzenli bir şekilde nafakasını ödemekle yükümlüdür. Burada nafaka zamanında ödenmezse alacaklı olan kişi icra yoluyla nafakanın tahsilini yapabilir. Nafaka ödememenin cezası ise, 3 aylık tazyik hapsi olmaktadır. Nafaka borçlusu tarafından nafaka zamanında ödemezse hapis cezası varmı sorusuna cevaben evet 3 aylık bir hapis cezası ile karşı karşıya kalacaktır. 3 aylık tazyik hapsine mahkum edilen kişi, hapse girdikten sonra nafakayı ödeyerek hapis cezasını ortadan kaldırabilir. 3 aylık hapis cezasının yatılması durumunda ise nafaka ortadan kalkmamaktadır. Bu nafakanın borçlusu yine bu parayı ödemekle yükümlüdür. Burada nafakanın borçlusu nafakayı ödeyemeyecek maddi durumda ise nafakanın azaltılması ya da nafaka kaldırma davası açabilmektedir.

Nafaka kesin hüküm içeren ve süresiz kararlar değildir. Zaman içerisinde değişen ve gelişen imkanlar ve hayat şartları neticesinde değişiklik sağlanabilir. Bu değişen durumlarda hakkınızı mutlaka arayın.

Bu konuda bir çok kişiye yardımcı olduğumuz gibi size de yardımcı olabiliriz. Fox Dedektiflik olarak günün her saati bize ücretsiz olarak danışabilirsiniz. Konunun uzmanı bir avukatla görüşmenizi sağlayabiliriz.

İlgili hizmet sayfamızda foxdedektiflik.com/bosanma-davasi-icin-delil-toplama daha detaylı bilgi bulabilirsiniz, göz atmanızı tavsiye ederiz.